Ik word vijftig. Nog niet helemaal heel binnenkort, maar toch. In september is het zo ver. Nu moet je weten dat ik de afgelopen jaren bij momenten met een mengeling van weerzin en benauwdheid aan alles wat dat getal voor mij betekende heb zitten denken: menopauze – ugghhh! – , nog meer rimpels, eventueel oprukkende kilo’s en vetrollen, slap vel, slapeloosheid, hormoon-rollercoasters met bijhorend idioot gedrag. Kortom, zieligheid en gruwel troef leek het mij. Ik kon er met de beste wil van de wereld niks positiefs aan ontdekken om de mistige kaap van 50 te ronden. Mijn echtgenoot suste tussendoor dat het allemaal heus wel zou meevallen en een man van een eind in de 50 verzekerde mij dat het allemaal alleen maar beter werd met de jaren voor intelligente mensen zoals ik. Dat laatste was mooi meegenomen als compliment, maar voor de rest vond ik dat ze vooral één detail over het hoofd zagen: zij zijn geen vrouwen, dus weten zij veel.

Ik bespeur in de media een wat hijgerig discours over vrouwen van 50 en ouder dat vooral door vrouwen zelf wordt onderhouden (lees er Sonja Kimpen en Martine Prenen op na): ze tellen echt nog mee / nee, ze zijn niet oud / niet klaar om alleen nog koekjes te bakken en de geraniums water te geven. Tot en met het overspannen uitbazuinen van peptalk à la ‘een heel nieuwe levensfase’ / ‘begin lekker opnieuw’ / ‘nergens te laat voor’ / ’50 worden is fabuleus’. Met perfect gestileerde foto’s met de juiste lichtinval erbij zodat de intredende aftakeling nog niet al te zichtbaar is.

Ik heb besloten dat ik het op mijn geheel eigen wijze ga aanpakken. Dat wil zeggen: wegkwijnen noch doen alsof 50 het nieuwe 35 is, niet flauw doen, niet in ontkenning gaan en wel zien wat zich aandient. Ik weet dat ik af en toe in stilte ga blijven gillen dat ik geen zin heb om een oud wijf te worden, dat ik met een zekere regelmaat de echtgenoot aan de kop ga zeuren en dat ik met enige afgunst ga zitten gluren naar een mannengezicht hier, een mannenarm daar waarvan ik vind dat die zoveel eleganter ouder worden dan mijn onderdelen. (Waarbij ik eerlijkheidshalve moet toegeven dat sommige mannen-onderdelen dan weer minder gracieus verouderen dan mijn equivalent, maar laat ik nu niet té veel in detail treden.)

Wat ik ook ga doen: mijn zegeningen tellen. Ik ben bijna vijftig en nee, ik verga niet van de opvliegers, heb voorlopig hetzelfde figuur als 10 jaar geleden, nauwelijks een grijze haar en het maandelijkse klokje tikt nog tamelijk netjes. Ik heb van de natuur gewoon de tijd gekregen om er helemaal klaar voor te zijn, en dat ben ik nu wel zowat geloof ik. Op die grijze haren zit ik eigenlijk bijna te wachten omdat ik denk dat ze, geloof het of niet, flatterend zullen staan.

Ik ging er helemaal van uit dat het in mijn lijf zou starten, het hele meno-gedoe, maar nee, sinds kort stel ik vast dat mijn hoofd het startschot heeft gegeven. Met de regelmaat van een klok ben ik kwaad, woedend, laaiend van ergernis en frustratie en slaan de vlammen net niet uit mijn haar. Want alle kut-klerezooi kan de hort op, inclusief alle verdomde lastpakken rond mij – euhm, sorry jongens – en ik sta klaar om mijn strijdwagen met 4 zwarte merries ervoor van stal te halen, denderend de straat uit te jagen en alles achter mij te laten. Godverdomme!

Nu moet ik zeggen dat ik woede ken bij mezelf. Toen ik jonger was, had ik er af en toe flink last van, maar met de jaren was het op dat vlak wel wat kalmer geworden in de huishouding. Echtgenoot, Kinderen en ik kunnen nu vaststellen dat Hare Wilde Boze Ontembaarheid opnieuw de kop opsteekt.

Maar ik herhaal: niet in ontkenning gaan en zien wat zich aandient. Woede dus voorlopig, en een verlangen om uit te breken. Geef Me Iets Anders, godbetert. Voorlopig verlaat ik huis en haard nog niet, maar ik voel dat het wel goed is, de evidenties die uit hun tuttige hoesjes worden geschud en op de grond in scherven vallen. In vraag stellen of ik altijd moet proberen om correct, verzoenend, sociaal wenselijk gedrag te vertonen. Niet dat ik dat eerder altijd deed (vooral Echtgenoot en Kinderen kunnen daarover meespreken, vrees ik), maar zelf voel ik het zo aan dat ik al mijn halve leven zo verdomd mijn best heb zitten doen en het nu misschien stilaan wat minder mag.

Laverend tussen fabuleus – meer dan ooit vaststellend dat het leven veel kleine en grote snoepmomentjes heeft – en weerspannige ouwe doos – nee, ik wil pertinent geen botox, geen lifting en ja die stomme voorhoofdrimpels en die lijnen rond mijn mond zijn lelijk en diep en dat is dan maar zo – vaart mijn vrouwelijke-piratenkapiteinboot richting september. Als het zo uitkomt stuur ik de komende tijd nog wel eens een postkaartje.

Een paar decennia geleden liepen zijn weg en de mijne even parallel. Daarna gingen we verschillende kanten uit. Heel af en toe, met jaren tussenin, was er een miniem stapsteentje van contact. Onlangs leidden de ondoorgrondelijke stromen van de sociale media ons allebei naar hetzelfde evenement in de stad. We deden wat hele oude kennissen dan doen: bijpraten met een drankje. Zijn verhaal was voor mij verrassend en onvermoed, ogen-openend en treffend …

Ik belde aan. Het was donderdag om vijf voor elf – zoals altijd. Eerst sprak niemand. Dan klonk een stem die als het ware uit bed kwam:

–      ‘Qui est-ce ?

–      ‘Mais … c’est moi’.

–      ‘Mais, c’est le 21 juillet !’, zei mijn psychanaliste die ik aanbad. ‘Je ne reçois pas aujourd’hui’.

–      ‘Mais … vous ne me l’aviez pas dit.’

–      ‘Non. Naturellement pas. C’est évident, non ? C’est la Fête nationale….’

Zij en ik hadden het eindelijk gevonden – na zoveel maanden.

Autisme.

Een psychodiagnose bevestigde het: ‘Vermoedelijk autisme – “active but odd”’. Ik ben degene die je, sympathiek maar wat raar, aanspreekt aan de bushalte. Ik doe aan politiek om mensen op straat te kunnen aanklampen. Verder vond de psychologe zware hiaten in verwerkingssnelheid, stressbestendigheid, oplossingsvermogen en geheugen…

Maar ik was opgelucht. En het internet leerde me dat ik niet alleen ben. Je rond de vijftig omdraaien en de puinhoop achter je zien ? En plots begrijpen waarom ? Zo zijn er velen.

We brachten ons dochtertje naar een sportkamp. Het kamp werkt ook met autistische kinderen. Een mooie affiche vol bloemen vermeldde heel liefjes veel van wat ik ben : “Geef me bedenktijd als je iets zegt of vraagt” – “Als ik boos ben kan dat zijn omdat het te druk is. Laat mij dan maar eventjes. Alleen zijn helpt mij echt” – “Een vast plekje vind ik fijn” – “Raak mij liever niet onverwacht aan” – “Wachten of niets doen vind ik moeilijk” – “Praat langzaam en met korte zinnen” – “Verwacht niet van me dat ik je in de ogen aankijk. Ik ben dan snel afgeleid. Ik kan misschien beter luisteren als ik ergens anders naar mag kijken”. Ik voeg er enkele aan toe: mijn soldaatjes stonden altijd zorgvuldig in slagorde, maar vechten deden ze zelden. Ik heb ook nooit een model gevonden in andere mensen. Angst ligt op elk plekje van mijn huid. En heel problematisch: ik weet pas hoe ik een situatie zal aanvoelen wanneer ik me erin bevind. Is het een gebrek aan verbeeldingskracht?

Onbewust gruwde ik voor wereldvreemdheid en isolement. Ik wilde ‘in het echte leven staan’. Ik koos voor het professionele leven dat het minst bij me paste: hyper-internationaal, met een massa sociale contacten. Onbewust koos ik vermoedelijk een beroep niet als beroep maar als therapie. Ik haatte de ontworteling die met verplaatsingen gepaard ging, maar besefte het niet. De contacten putten me uit.  (Een anekdote: ik leerde mensen in de ogen kijken, vermoedelijk toen ik aan de universiteit begon, maar wat ik niet kan is mijn blik doen glijden van een persoon naar een ander. Ik sprak op een receptie met een man. Zijn vrouw voegde zich bij ons. Ik kon haar niet begroeten. Wat ik ook nooit heb gekund is mensen aan elkaar voorstellen).

Veel is nu stuk. En veel mensen heb ik kwaad gedaan. Of ik professioneel de berg weer wat op kan is niet zeker. Maar ik ken nu mijn beperkingen, en ik zal me niet meer in onmogelijke situaties stoppen. Ik geniet meer van kleine dingen, en ik kan me heel gezellig in mezelf terugtrekken. En vooral: ik ken mezelf. “Mensen met autisme begrijpen de ander niet goed”, dat weten we. Maar ik kende mezelf niet. In griezelfilms staat iemand voor een spiegel en ziet hij of zij niemand. Er bestaan zeer weinig foto’s van me. Ik vermeed die. Een Canadese vriend vroeg me telkens met veel aandrang: “How are you doing today?”. Ik werd altijd woedend. Zonder dat ik het begreep, deed zijn vraag me voelen dat ik niet wist hoe ik me voelde.