Het begint stilaan zo ver te komen dat ik me met enige angst en beven afvraag wat het volgende is dat we kunnen verwachten. Wat ik vandaag of morgen weer op de radio of in het tv-journaal zal horen, in de krant of op nieuws-sites zal lezen. Ik zou er een lijstje van kunnen maken onder de titel ‘What’s next?’. Het zou gaan over nog sterker polariserende uitspraken van mensen die bij uitstek eenheid zouden moeten nastreven in het land, of over nog meer verregaande morele druk en inbreuken op de privacy. Maar ik besluit bewust om af te zien van zo’n lijstje, dat zou zijn ingegeven door mijn bezorgde verbeelding. Als ik nu eens een alternatief scenario zou bedenken.

Daar gaan we. Wat is het alternatief?

De koning houdt een op alle nationale zenders vlak voor het avondjournaal uitgezonden toespraak waarin hij zijn bezorgdheid uit en oproept om de vrijheid en gelijkheid van alle burgers te blijven respecteren, ongeacht de keuzes die ze maken met betrekking tot de eigen gezondheid. Hij benadrukt het belang van de vrije meningsuiting, de vrijheid van onderzoek en de vrije discussie binnen de wetenschappelijke wereld. Hij spoort de hele Belgische samenleving – zowel burgers als overheid – aan om samen (pauzeert even en kijkt nadrukkelijk in de camera) en los van vooropgezette morele, sociale of andere oordelen terug te keren naar een normaal functioneren van het maatschappelijk leven op alle vlakken.

Nationale en internationale pers berichten over het initiatief van het Belgische staatshoofd. Staatshoofden van andere naties spreken zich op hun beurt in dezelfde zin uit.

Bezorgde burgers starten een beweging op onder het motto ‘Gevaccineerd of niet – allen samen’/ ‘Vacciné ou pas – tous ensemble’. Via banners op sociale media, buttons en andere visuele middelen betuigen sympathisanten hun steun.

Binnen de horeca ontstaat een initiatief waarbij restaurants en cafés een sticker op hun deur kleven ‘Wij respecteren uw privacy. Welkom zonder pasjes of bewijzen’.

In de kunstensector komt een reflectie op gang over controle, polarisering en exclusie. Waar die in het verleden toe hebben geleid. Welke nieuwe vormen van polarisering en exclusie er ontstaan en welke rol media en sociale media erin spelen. Kunstenaars maken theater- en dansvoorstellingen, concerten, tentoonstellingen. Schrijvers en dichters leveren bijdragen voor themanummers van literaire tijdschriften.

Onderwijsinstellingen stellen over netten en koepels heen een charter op in verband met privacy en non-discriminatie bij schoolse activiteiten.

Leerlingen- en studentenraden nemen het initiatief tot ‘Geprikt of nie? Vrienden!’. Een tweetalig rapnummer, opgenomen door Brusselse jongeren, gaat viraal op sociale media en Youtube.

Personeel in de zorgsector, huisartsen en specialisten delen – met respect voor vertrouwelijkheid en deontologie – in daarvoor voorziene werktijd op een blogplatform verhalen over hoe het er nu echt aan toe gaat in hun praktijk, instelling, op hun afdeling of intensive care unit en formuleren voorstellen voor een betere waardering van hun werk.

Een aantal ondernemers en bedrijfsleiders ontwikkelen een label ‘Waardering voor je talent en inzet / Respect voor je privé-leven’. Ze engageren zich ertoe de privacy van hun werknemers te respecteren en niet te discrimineren op basis van medische informatie, vermits ze deze niet wensen te vernemen.

Er wordt een breed georiënteerd wetenschappelijk adviesorgaan opgericht dat als taak heeft om zo veel mogelijk informatie uit onderzoek – zowel medisch, psychologisch als sociaal-maatschappelijk – te verzamelen, te verifiëren en te verspreiden naar overheid, media en geïnteresseerde burgers. De leden van dit adviesorgaan worden gescreend op belangenvermenging en geweerd in het geval van te sterke banden met de farmaceutische of andere bedrijfssectoren. Er wordt maximaal ingezet op transparantie. Er wordt ook verslag uitgebracht van meningsverschillen en verschillen in interpretatie en visie binnen dit orgaan.

De premier verbindt zich er namens de regering toe maximaal rekening te houden met door het adviesorgaan geleverde informatie. Er zal vanaf nu ingezet worden op besluitvorming op basis van voortschrijdend inzicht, in het belang van de volksgezondheid. De premier vraagt begrip aan de bevolking voor het feit dat in dit proces mogelijk in het verleden genomen beslissingen worden bijgestuurd op basis van nieuwe informatie. Hij benadrukt zijn vertrouwen in de wetenschap, maar benadrukt dat wetenschappelijke informatie ook evolueert en zelden in steen gebeiteld is.

De minister van Volksgezondheid lanceert een brede voorlichtingscampagne over ziektepreventie door gezonde voeding, beweging en stressreductie. Er komen extra aandacht en middelen voor psychisch welzijn en het verminderen van angst en depressie.

Kerken, religieuze, spirituele en niet-confessionele bewegingen verspreiden mee een boodschap van eenheid en verdraagzaamheid. Ze roepen op tot bezinning over onzekerheid en niet-weten als fundamentele kernaspecten van het menselijk leven en over onze houding tegenover ziekte en dood in een tijd van wetenschap en secularisering.

Tot zover. Er ontbreekt vast allerlei in mijn scenario. Waarschijnlijk kan je zelf nog meer evoluties in dezelfde richting verzinnen. Wat mij opvalt tijdens het bedenken: het gaat in wezen over de mate van verdraagzaamheid die we kunnen opbrengen, over niet toegeven aan angst en bewustzijnsvernauwing. Eigenlijk is de huidige situatie een showcase waarin een samenleving kan laten zien hoe solidair en sterk ze zich opstelt. Geen solidariteit die berust op de druk om elk van haar leden identiek dezelfde, door de overheid gepropageerde, keuze te laten maken, wat een kenmerk van een starre, autoritaire samenleving is. Wel door ieder autonomie te gunnen. Elk van ons te laten ademen. En herademen.